Theo khảo sát của Bộ Công Thương, thời gian gần đây nạn hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đang gia tăng với nhiều diễn biến phức tạp, xuất hiện những xu hướng mới, tinh vi, chuyên nghiệp và mang yếu tố nước ngoài nhiều hơn. Đặc biệt là trong danh sách hàng loạt các sản phẩm có nguy cơ bị gian lận xuất xứ, có nhiều mặt hàng nằm trong diện xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Nhiều trường hợp hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài, dán nhãn, ghi xuất xứ hàng hóa trên bao bì, sản phẩm được sản xuất tại nước ngoài nhưng khi đưa ra lưu thông, tiêu thụ ở nội địa bị bóc nhãn và thay nhãn mới ghi “Made in Vietnam” hoặc “xuất xứ Việt Nam.” Ngoài ra, nhiều thương nhân nước ngoài lợi dụng doanh nghiệp Việt Nam làm dịch vụ vận chuyển quá cảnh; tạm nhập tái xuất để trung chuyển hàng hóa, sau đó thương nhân nước ngoài làm giả C/O Việt Nam để gian lận xuất xứ hàng hóa. Thủ đoạn để trốn tránh kiểm tra, kiểm soát là hàng giả được sản xuất dưới dạng gia công sản phẩm chưa hoàn chỉnh (bán sản phẩm) ở một nơi, sau đó đặt gia công ở một nơi khác để lắp ráp, đóng gói thành phẩm; thành phẩm sau khi có đơn đặt hàng mới được gắn nhãn mác giả mạo nhãn hiệu, nguồn gốc xuất xứ rồi giao liền cho khách hàng đặt mua, sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó, không cất trữ chờ tiêu thụ. Một nguyên nhân khác là tình trạng lợi dụng việc một số nước nhập khẩu áp dụng cơ chế tự chứng nhận xuất xứ nên vượt tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng Việt Nam.
Thống kê cho thấy, năm 2007 kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam mới đạt khoảng 100 tỷ USD, nhưng năm 2019 đã đạt tới con số 500 tỷ USD. Sau 12 năm, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng gấp 5 lần, đồng thời số lượng các vụ việc, các biện pháp phòng vệ thương mại cũng gia tăng theo. Tuy nhiên, cũng theo đánh giá của Bộ Công Thương, hiện tại hành lang pháp lý trong lĩnh vực này còn chưa sát với diễn biến thực tế, quy định về quy tắc xuất xứ với một số mặt hàng còn lỏng lẻo, mức xử phạt hành chính về gian lận xuất xứ hiện vẫn quá thấp, việc thực thi cũng chưa hiệu quả do một số cơ quan, cá nhân ở cơ sở còn thiếu trách nhiệm. Đồng thời, hiện tại cũng chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định các tiêu chí và điều kiện cụ thể để doanh nghiệp xác định và thể hiện trên hàng hóa, bao bì hàng hóa là “Sản phẩm của Việt Nam” hay “Sản xuất tại Việt Nam.”
Trên thực tế, thời gian qua Bộ Công Thương cũng đã tích cực cảnh báo về nguy cơ gian lận xuất xứ với các mặt hàng như nông sản, gỗ dán, lốp xe cũng như tuyên truyền để doanh nghiệp không tiếp tay cho hành vi gian lận; đồng thời phối hợp với các bộ, ngành liên quan, các hiệp hội và các doanh nghiệp tiếp nhận, xử lý 176 vụ việc nước ngoài khởi xướng điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam.
Hiện tại, Bộ Công Thương đang đề xuất xây dựng Nghị định về hàng hóa sản xuất tại Việt Nam, nhằm siết chặt quản lý những tác động xấu đến thương hiệu hàng hóa của Việt Nam cũng như hoạt động xuất khẩu. Theo đó, dự kiến Nghị định sẽ quy định đối với một số nội dung như tiêu chí để xác định một hàng hóa là “Sản phẩm của Việt Nam” hoặc “Sản xuất tại Việt Nam.” Phương thức thể hiện nội dung này trên hàng hóa, bao bì hàng hóa tùy thuộc vào quá trình sản xuất, gia công, chế biến, tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn một trong một vài cụm từ để thể hiện hàng hóa là hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam.
Quốc Cường
Theo nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/tang-cuong-kiem-soat-thuc-trang-gian-lan-xuat-xu-hang-hoa-d36285.html
